Problemy wirtualnej rzeczywistości

Szczegóły
Autor: Jerzy Wawro
Kategoria: Filozofia informatyki
Odsłon: 6402

Cyfrowy świat (wirtualną rzeczywistość), który możemy obecnie badać został zbudowany w oparciu o logikę. Jakby to dziwacznie nie brzmiało, wszystkie komputerowe obliczenia są równoważne z wyliczeniem wartości zbioru wyrażeń logicznych. Poza tym w odniesieniu do cyfrowego (wirtualnego) świata prawdziwe są następujące dwie tezy:

  1. Każde wyrażenie sformułowane w języku klasycznego rachunku zdań może zostać zaimplementowane w postaci układu cyfrowego badającego dla zadanych wartości zmiennych wynik tego wyrażenia.

  2. Dla każdego rozstrzygalnego problemu logicznego można zbudować algorytm i zaimplementować go w postaci programu komputerowego rozwiązującego ten problem.

W sytuacji niesamowitej ekspansji komputerów (może się wręcz wydawać, że nie ma przed nimi granic) pojawiają się fundamentalne pytania:

  1. Skoro cały cyfrowy świat sprowadza się do wyrażeń logicznych możliwych do automatycznego wyliczenia, to jakim cudem istnieją problemy nierozstrzygalne (i równoważny im problem stopu)?

  2. Wszystkie komputery można teoretycznie połączyć w jedną sieć działającą jak jeden super-komputer. Tymczasem wiemy, że w każdej ścisłej teorii można sformułować sensowne tezy, które nie są w niej rozstrzygalne. Możemy jednak rozszerzyć teorię tak, by pozwalała na rozstrzygnięcie każdej tezy. Czy to znaczy, że świat realny zawsze będzie bogatszy od świata cyfrowego?

  3. Komputery łączą się ze światem poprzez interfejsy wejścia, które mogą być niezdeterminowane i wyjścia, które dla danego stanu (w tym stanu wejścia) są zdeterminowane. Komputer działa więc tak jak wyobrażali sobie XIX wieczni materialiści działanie człowieka (nie ma w umyśle/pamięci niczego czego nie dostarczają zmysły/interfejsy wejściowe). Jednak znana nam rzeczywistość nie pasuje do tego modelu, gdyż dokonując pomiaru wpływamy na jego wynik. Ponadto posługując się metodami nauki potrafimy formułować tezy zanim rozstrzygnie je doświadczenie. W strukturze komputerów są natomiast zawarte wszystkie możliwe odpowiedzi, jakich potrafią one udzielić. Czy zatem komputery mogą się rozwijać wyłącznie dzięki interakcji z ludźmi?

  4. Skoro komputerom wystarcza klasyczny rachunek zdań, to jakie znaczenie mają bogatsze języki używane w logice? Czy to tylko dające się zredukować do rachunku zdań dialekty, czy też możliwe jest zapisywanie w nich bogatszych treści?

  5. Co sprawia, że traktujemy treści zawarte w pamięciach komputerów jako informację o świecie? Czy to my nadajemy sens uzyskiwanym treściom, czy też istnieją one obiektywnie?

 

 

Tradycja Szkoły Lwowsko-Warszawskiej

Szczegóły
Autor: Jerzy Wawro
Kategoria: Konteksty
Odsłon: 9521

Na początku XX wieku zrodziło się przeświadczenie, że wszelkie sensowne spory można rozstrzygnąć w sposób „absolutnie ostateczny i niepodważalny”. Wystarczy przecież zadbać o precyzję wypowiedzi i posługiwać się metodą naukową do weryfikacji hipotez. Jeśli czegoś nie można precyzyjnie opisać lub zweryfikować doświadczalnie, to nie może być przedmiotem sensownego sporu. Możemy – i owszem – posprzeczać się o to, czy dany wiersz jest ładny albo czy istnieje życie poza Ziemią. Jednak w pierwszym przypadku to kwestia gustu (a jak niektórzy mówią – o gustach się nie dyskutuje) a w drugim przekonań – które nadają się na „akademicką dyskusję”. Przekonania mogą być przedmiotem sensownego sporu tylko wtedy, gdy możemy je rozstrzygnąć w oparciu o fakty i logiczną argumentację.

To właśnie logika miała zapewnić precyzję wypowiedzi. Stąd dążenie do szerszego rozumienia logiki, niż miało to miejsce w starożytności. W szczególności za część logiki uważa się semantykę logiczną – czyli naukę o znaczeniu wyrażeń języka.

Dwa ośrodki europejskie zasłynęły w rozwoju tej dziedziny wiedzy: Koło Wiedeńskie oraz Szkoła Lwowsko-Warszawska. Ostateczny kres ich rozwojowi położyła II Wojna Światowa. Jednak już wcześniej stało się jasne, że początkowy optymizm był nadmierny: nawet precyzyjnie sformułowane problemy mogą być nierozstrzygalne.

Jednak ta porażka wymaga jedynie zmiany strategii. Logika nadal jest skutecznym narzędziem odkrywania prawdy o świecie. Cenne jest nawet odkrycie tego, że prawdziwość niektórych sądów jest warunkowa, a niektóre problemy są nierozstrzygalne.

 

Dzisiaj, gdy gromady łgarzy okładają się oskarżeniami o „post-prawdę” i „alternatywne fakty” - trzeba na nowo postawić pytanie o sensowność sporów. Dlaczego porzucono marzenie o ich ostatecznym i niepodważalnym rozstrzyganiu? Czy tylko w imię tolerancji? A może wręcz przeciwnie: pycha, która legła u podstaw logicznego pozytywizmu kompensuje brak siły argumentów argumentem siły?

Dlatego chcemy ożywić tradycję Polskiej Szkoły Logiki. To nawiązanie do tradycji nie oznacza prostej kontynuacji. Z kilku powodów:

1. Z szacunków dla mistrzów ze Szkoły Lwowsko-Warszawskiej. Ich osiągnięcia są dla nas wyzwaniem. Nie chcemy grzać się w blasku ich sławy.

2. Z powodu zmian technologicznych. Dziś możemy badać struktury wirtualnego świata, które przed stuleciem mogły być co najwyżej przedmiotem spekulacji.

3. Z powodu słabości instytucji naukowych, które miałyby historyczne prawo do podjęcia tego dzieła. Na szczęście nowoczesne technologie dają możliwość refleksji poza opanowanymi przez „ludzi nauki” uczelniami. Niniejszy portal budujemy właśnie w tym celu.

 

 

 

 

Strona 6 z 6